مارو در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
درک وضعیت صنعت نشر در شرایط کنونی در گرو پاسخ به این سوال است: انگیزه حضور یا غیبت بخشی از ناشران در نمایشگاه سیوسوم چه بود؟
تیترفرهنگی- نیایش سرامی: سیوسومین نمایشگاه کتاب تهران با تجمیع بخش فیزیکی به همان روال سابق و بخش مجازی (که سومین دورهاش را تجربه کردیم.) برگزار شد.
فروش این دوره از نمایشگاه را حدود ۲۱۱ میلیارد تومان تخمین زدهاند. از نامهای پرآوازه نشر قطره، نی، نیلوفر، مرکز و… نبودند. این عدم شرکت محدود به بزرگان نمیشد که بسیاری از ناشران متوسط و کوچک نیز با انگیزههایی متفاوت ترجیح دادند که یا تنها در بخش مجازی شرکت کنند یا اصلاً در نمایشگاه حضور نیابند.
این دو موضوع یعنی قرار گرفتن بخش مجازی در کنار بخش فیزیکی همچنین عدم حضور قابلتأمل برخی ناشران در این نمایشگاه از موضوعاتی است که باید بهدرستی تحلیل شوند.
طبیعی است که تغییرات ناشی از الکترونیکی شدن روشها و فرآیندهای خرید، تغییر سبک خرید در جامعه و از سویی دیگر کرونا در دو سال گذشته تحولاتی را در زمینهی خرید و فروش کتاب پدید آورده است.
انگیزه ناشرانی که بهصورت محدود در این نمایشگاه حضور پیدا کردند متفاوت است و طیفی گوناگون را شامل میشود اما دو انگیزه اصلی را میتوان برشمرد:
۱. نمایشگاه مطلوبیت مادی کمتری پیدا کرده یعنی این دسته از ناشران تحلیل هزینه- فایده کردهاند و از حضور در بخش فیزیکی یا هر دو بخش انصراف دادهاند.
۲. عدم شرکت آنها در نمایشگاه در حمایت از کتابفروشیها رقم خورده است.
اما مهمترین انگیزهی ناشرانی را که تمامقد در نمایشگاه شرکت کردهاند را میتوان تأمین نقدینگی دانست. بر فعالان حوزه نشر پوشیده نیست که در وضع موجود که بهای تمامشده تولید کتاب بسیار بالاست و برگشت سرمایه به دلیل مناسبات بازار کند است، هر ناشری برای تداوم فعالیت نیاز به تأمین نقدینگی از کانالهای مختلف فروش دارد.
با توجه به آنچه که گفته شد ناشران را بر اساس حضور در نمایشگاه میتوان به چهار دسته تقسیم کرد.
۱. ناشرانی که هر دو نمایشگاه برایشان مطلوبیت داشته است.
۲. ناشرانی که تنها نمایشگاه فیزیکی برایشان مطلوبیت داشته است.
۳. ناشرانی که تنها نمایشگاه مجازی برایشان مطلوبیت داشته است.
۴. ناشرانی که هیچکدام از دو شکل برگزاری نمایشگاه برایشان مطلوبیتی نداشته است.
تصمیم به حضور یا عدم حضور در هر یک از حالات بالا ناشی از شرایطی است که ناشران فعال کشور در آن قرار دارند یا پیشروی خود میبینند. اینکه هر طبقه از ناشران چرا و با چه انگیزههایی به این تصمیم رسیدهاند نمایی از وضع کنونی صنعت نشر را تصویر میدهد.
این موضوع برای ترسیم تصویری روشنتر از نمایشگاه سیوسوم کتاب تهران میتواند پژوهشی باشد برای دفتر توسعه و برنامهریزی وزارت ارشاد یا دیگر رصدکنندگان صنعت نشر ایران.
