نمایشگاه چاپ سی‌اُم؛ غیبت ارشاد و نقش‌آفرینی صمت

به‌گزارش تیتر فرهنگی: سی‌امین نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی تهران که از چهارشنبه ۲۲ آذرماه در محل برگزاری نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران آغازبه‌کار کرد، بعد از چهار روز برگزاری توانست عملکرد مثبتی از خود به جا بگذارد.

در وهله نخست، توسعه متراژ و ابعاد نمایشگاه، نشان‌دهنده استقبال اهالی صنعت چاپ و بسته‌بندی از این نمایشگاه بود؛ به‌طوری که نمایشگاه سی‌ام با افزایش تعداد سالن‌ها نسبت به نمایشگاه قبلی، مجموعا در ۱۰ سالن ۳۸، ۳۸A، ۳۸B، ۳۵، ۴۰(A و B)، ۴۱ (A و B)، ۵، ۶، میلاد (دو طبقه) و خلیج فارس (دو طبقه) و بخش‌هایی از فضای آزاد با متراژ مفیدی بالغ بر ۲۵ هزار متر مربع، میزبان ۵۳۰ غرفه‌دار بود.

حضور ۷۴ شرکت خارجی (عمدتا از چین) تا حدودی کاستی‌های بخش بین‌الملل نمایشگاه چاپ تهران را پوشش می‌داد و حجم بازدیدکنندگان در روزهای چهار روز برگزاری، از فعالیت و استقبال اهالی صنعت چاپ حکایت داشت؛ اما این نمایشگاه به‌جز موارد مذکور از جهات دیگری نیز قابل توجه و بررسی است.

غیبت متولی در بزرگترین نمایشگاه چاپ ایران

یکی از مسائلی که از اولین ساعات برپایی نمایشگاه از همچنین در مراسم افتتاحیه به چشم می‌آمد، غیبت قابل توجه مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. این مساله از آن‌رو قابل توجه است که قانونا متولی صنعت چاپ و بسته‌بندی در ایران، وزارت ارشاد است و حضور نیافتن حتی یک مدیر از متولی این صنعت قطعا معنادار بود.

این غیبت قابل توجه در شرایطی رقم خورد که در دوره قبل (۱۴۰۱) شخص معاون امورفرهنگی وزارتخانه، مدیرکل دفتر امور چاپ و نشر و کلیه مدیران زیرمجموعه معاونت فرهنگی در روز افتتاحیه از نمایشگاه بازدید کردند و برگزارکنندگان نیز از این اتفاق به عنوان یک امتیاز ویژه یاد کردند.

شاید با توجه به مناسبات و رویدادهایی که طی یک سال اخیر در حوزه صنعت چاپ بین اتحادیه چاپخانه‌داران تهران و ارشاد رخ داد که با اظهارات صریح وانتقادات تند و تیز رئیس اتحادیه با داعیه‌ی بی‌توجهی‌ متولی همراه شد، غیبت مورد اشاره قابل پیش‌بینی بود اما نه تا این حد و در این ابعاد!

نقش‌آفرینی «صمت» در غیاب ارشاد

در مراسم افتتاحیه نمایشگاه سی‌ام نیز محمدمهدی برادران، معاون صنایع عمومی وزیر صمت؛ مونا ابرو فراخ، مدیر دفتر صنایع سلولزی و محمود سیجانی، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران حضور داشتند؛ اتفاقی که کم و بیش در دوره قبلی نیز تکرار شده بود اما نبود نماینده‌ای از طرف وزارت ارشاد، حضور صمت را برجسته‌تر نشان می‌داد؛ آنقدر که حتی حضور نیافتن شخص وزیر صمت در این مراسم نیز نتوانست روی آن اثر چندانی بگذارد.

این وضعیت در شرایطی پیگیری شد که در ادوار مختلف دوگانه‌ی ارشاد-صمت در حوزه تولی‌گر مورد بحث بوده است؛ به‌طوری که همیشه بخشی از فعالان صنعت چاپ و بسته‌بندی بر تغییر متولی از ارشاد به صمت، تاکید داشته‌اند. با این حساب، به نظر می‌آید برگزارکنندگان نمایشگاه چاپ تهران و البته اتحادیه چاپخانه‌داران تهران در رویداد نمایشگاهی خود، سمت و سوی خود را مشخصا به رخ کشید: وزارت صمت!

رونمایی از «سند راهبردی»

طرح چنین نظریه‌ای آنگاه قوت می‌گیرد که در مراسم افتتاحیه نمایشگاه، سندی موسوم به «سند راهبردی صنعت چاپ ایران» که با حضور نمایندگان صمت -در غیاب متولی قانونی صنعت چاپ یعنی ارشاد- رونمایی می‌شود؛ سندی که تاکنون ارشاد درباره آن اعلام موضع نکرده است.

پیشینه تدوین و تصویب «سند راهبردی صنعت چاپ ایران» البته به سال‌ها قبل (به دولت دهم) باز می‌گردد و در دوره‌های مختلف مورد بحث و انتقاد چهره‌های مختلف قرار داشته است. تاجایی که وزارت وقت ارشاد در دولت نهم در سال ۱۳۹۲ موادی از این سند را منتشر کرد (اینجا بخوانید).

با این اوصاف، اینکه وزارت ارشاد در دولت سیزدهم (جاری) تا چه میزان در جریان تدوین مفاد سند رونمایی‌شده‌ی اخیر در نمایشگاه چاپ تهران بوده و مفاد آن را تایید می‌کند، هنوز مشخص نیست.

تحکیم موضع با مطالبه‌ی جمعی

شاید ایجاد و نمود فاصله‌ها در نمایشگاه سی‌ام، با برگزاری یک نشست به اوج خود رسید؛ دیدار رؤسای اتحادیه‌های چاپ کشور، با نماینده وزارت صمت و طرح یک مطالبه‌ی جمعی: الحاق چاپ به وزارت صمت.

در این جلسه مشترک که روز پنجشنبه ۲۳ آذرماه (مقارن با دومین روز از نمایشگاه) برگزار شد، رؤسای اتحادیه‌های چاپ کشور مشخصا مساله الحاق به وزارت صمت را مطرح کردند و مونا ابروفراخ، مدیرکل دفتر سلولزی، چاپ و نوشت افزار صمت ضمن همراهی با این مطالبه، قول پیگیری داد:

«شعار من همواره فارغ از اینکه متولی صنعت چاپ و بسته بندی کیست این بوده که چاپ جزو صنایع محسوب می شود و من اعتقاد دارم که دیر یا زود این اتفاق خواهد افتاد‌.

توجه به صنعت چاپ و بسته بندی یکی از راه های جلوگیری از قاچاق است. نقش انجمن ها در صنعت چاپ غیر قابل انکار است. ما آنچه وظیفه داریم را پیگیری می کنیم و قول می دهم در جلسه با ادارات استانی موضوع صنعت چاپ و بسته بندی را به صورت جدی مطرح کرده و خواستار توجه به آن شوم.» (اینجا بخوانید)

سکوت ارشاد شکسته می‌شود؟

وزارت ارشاد و مدیران مربوطه در یک سال اخیر، ترجیح داده‌اند همواره دربرابر انتقادات و موضع‌گیری‌های صورت گرفته، راه سکوت را برگزینند و از چالش و جنجال‌ پرهیز کنند. اما در شرایطی که به نظر می‌رسد اختلاف‌نظرها به اوج رسیده، آیا همچنان سکوت و غیبت، استراتژی مورد نظر ارشاد خواهد بود؟

تکلیف اهالی چاپ با «سندی» که هنوز موضع متولی قانونی صنعت موضع خود را در قبال آن روشن نکرده، چه می‌شود؟ نظر مدیران ارشاد درباره نقش آتی وزارت صمت در صنعت چاپ چیست؟