مارو در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
مدیر نشر «شمع و مه» معتقد است؛ مادامی که ایران قانون کپی‌رایت را نپذیرفته، نمایشگاه کتاب تهران نمی‌تواند بین‌المللی باشد.
افشین شحنه‌تبار، مدیرمسئول انتشارات شمع و مه، در گفت‌وگو با پایگاه تیتر فرهنگی درباره نمایشگاه کتاب تهران و کارکرد بین‌المللی آن، توضیح داد: نمایشگاه‌های بین‌المللی در جهان، تعریف مشخصی دارند. به‌نظر من نمایشگاه کتاب تهران نمی‌تواند بین‌المللی باشد. دلیلش هم این است که اساساً کشوری که معاهده برن و کپی‌رایت را نپذیرفته، نمی‌تواند با سایر کشورها، تعاملات و مبادلات رایت داشته باشد.
وی فزود: درست است که آژانس‌های ادبی و برخی از ناشران در سال‌های گذشته، تلاش‌های زیادی را در نمایشگاه کتاب تهران داشته‌اند؛ اما در واقع کپی رایت در ایران، حمایت قانونی ندارد. در چنین شرایطی، نمی‌توان به نمایشگاه کتاب تهران، عنوان بین‌المللی داد.
شحنه‌تبار با اشاره به نمایشگاه سی‌وسوم که بعد از ۲ سال تعطیلی، از یازدهم اردیبهشت‌ماه آغاز به‌کار می‌کند، گفت: آن‌طور که من اطلاع دارم و متوجه شده‌ام، نمایشگاه سی‌وسوم، یک نمونه‌ی ضعیف شده از دوره‌هایی است که پیش از شیوع کرونا برگزار می‌شد. من اتفاق تازه‌ای در آن نمی‌بینم؛ ضمن اینکه همه کارها با دستپاچگی و عجله انجام می‌شود.
وی درباره نقش و جایگاه نمایشگاه کتاب تهران در جامعه ایران، گفت: به نظر من نمایشگاه کتاب تهران در گذشته، جشن سال نو حوزه ادبیات و کتاب تلقی می‌شد و از این منظر، اتفاق بسیار جذاب و مهمی بود. اما متاسفانه در سال‌های اخیر، آن‌قدر شاهد افزایش طرح‌ها و نمایشگاه‌های متعدد در طول سال بودیم که این رویداد، نقش و کارکرد بومی خود را نیز از دست داده است.
مدیر انتشارات شمع و مه افزود: اگر یادتان باشد، ناشران برای حضور در نمایشگاه کتاب تهران سر و دست می‌شکستند! اما امروز دیگر آن شور و شوق‌ها را نمی‌بینیم و برعکس؛ شاهد انصراف برخی از ناشران و شرکت نکردنشان در این رویداد هستیم.
وی توضیح داد: شاید بخشی از عوامل این وضعیت، به شرایط بد اقتصادی جامعه برگردد؛ اما بخش قابل توجهی از آن، محصول افزایش تعداد نمایشگاه‌های مجازی و … در طول سال است. همچنین افزایش تخفیف‌های کتاب در فضای مجازی و فیزیکی، ارج و قرب و کارکرد نمایشگاه کتاب تهران را تقلیل داده است.
شحنه‌تبار گفت: در بخش بین‌الملل نمایشگاه هم شرایط، مستثنی نبوده است. البته یادمان است که در آخرین دوره‌های پیش از کرونا، کشورهایی چون روسیه، ایتالیا و چین میهمان ویژه نمایشگاه ما می‌شدند و اتفاق‌های نسبتا خوب در ایام برگزاری این رویداد رخ می‌داد.
وی تاکید کرد: در هیچ جای دنیا، یک هفته مانده به برگزاری نمایشگاه، کشور میهمان ویژه خود را اعلام نمی‌کند. این همه تاخیر در انتخاب و اعلام میهمان ویژه، در هیچ نمایشگاهی قابل هضم نیست.
مدیر انتشارات شمع و مه همچنین درباره دعوت و معرفی کشور میهمان گفت: میهمان ویژه شدن، ویژه برنامه‌های خاص خود را داد و باید از ماه‌ها قبل برای حضور در یک نمایشگاه بین‌المللی، برنامه‌ریزی‌های خود را آغاز کند. باید بسترهای لازم برای برقراری ارتباط و مذاکرات بین ناشران و آژانس‌های ادبی این کشور و کشور میزبان، در بازه زمانی مناسب، فراهم شود.
شحنه‌تبار با بیان اینکه میهمان ویژه برای برگزاری نشست‌ها و سمینارهای تخصصی، باید فرصت کافی برای دعوت از میهمانان مختلف را داشته باشد، با این اوصاف، اینکه یک هفته مانده به نمایشگاه، نام کشوری به‌عنوان میهمان ویژه معرفی می‌شود، صرفا یک حرکت نمایشی است و نمی‌تواند تاثیر خاصی را بر صنعت نشر ما بگذارد.
او اضافه کرد: با این‌همه باید صبر کنیم و برگزاری نمایشگاه سی‌وسوم را ببینم. ولی همانطور که گفتم؛ شواهد نشان می‌دهد هیچ سیاست روشن، برنامه‌ریزی مشخص و دستورالعمل قابل اتکایی درباره فعالیت نشر ایران در عرصه‌های بین‌المللی وجود ندارد. حتی تقویم مشخصی برای حضور ایران در نمایشگاه‌های مختلف اعلام نشده است.
وی افزود:من با ۳۰ سال تجربه فعالیت در حوزه نشر، اذعان دارم که اوج فعالیت‌های ایران در حوزه نشر بین‌الملل بین سال‌های ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ اتفاق افتاد. ما در آن دوره، میهمان ویژه نمایشگاه‌هایی چون مسکو و پکن و بلگراد بودیم. حتی تا حدی پیش رفتیم که از ایران رسماً دعوت شده بود تا میهمان ویژه‌ی نمایشگاه کتاب پاریس باشد.
مدیر نشر شمع و مه ادامه داد: متاسفانه شواهد حاکی از آن است که ما در این مسیر، حرکت رو به عقب داشته و داریم؛ و حتی همین حرکت‌های روبه عقب نیز فاقد برنامه‌ریزی خاص و مشخص‌اند. من این پس‌روی‌ها را می‌گذارم به پای کم‌تجربگی تیم جدید مدیریت فرهنگی در کشورمان.
وی گفت: آینده روشنی را پیش روی فعالیت‌های انتشاراتی ایران در سطح بین‌الملل نمی‌بینم؛ مگر اینکه شاهد تغییر سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌های تازه‌ای باشم.
