مارو در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
باتوجه به افزودن امکان خرید مجازی، به‌نظر می‌رسد تنها تفاوت نمایشگاه سی‌وسوم، فروشگاهی‌تر شدن آن نسبت به دوره‌های قبل باشد.
تیتر فرهنگی-هادی حسینی‌نژاد: بعد از وقفه‌ای دو ساله که شیوع بیماری کرونا در برگزاری نمایشگاه کتاب تهران ایجاد کرده بود، مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطابق اعلام قبلی، سی‌وسومین دوره از این رویداد را از ۲۱ اردیبهشت‌ماه سال جاری (۱۴۰۱) در مصلای تهران برپا خواهند کرد؛ رویدادی که از ابتدا بنا بوده دسترسی کتاب را در جامعه تسهیل، و از فعالان صنعت نشر حمایت کند.
نمایشگاه در دو فاز حضوری و مجازی
نمایشگاه امسال نسبت به آخرین دوره برگزاری آن یعنی سال ۱۳۹۸، در بسیاری از موارد اجرایی، مشابه است اما برگزاری موازی پلتفرم مجازی و امکان خرید برای مشتریان بدون حضور در فضای فیزیکی نمایشگاه، مهمترین تفاوت این دوره با دوره‌های قبلی است.
برای بررسی نتایج این تصمیم، البته که باید تا بعد از برگزاری نمایشگاه کتاب تهران صبر کرد و نظر ناشران، مخاطبان و برگزارکنندگان را درباره چند و چون آن جویا شد؛ اما به هر ترتیب، مشخص است که مدیران دولتی، همچون سنوات ۳۲ ساله‌ی برگزاری این رویداد، همچنان بر فروشگاهی بودن آن تاکید دارند و اهتمامی برای نزدیک کردن آن به معیارهای جهانی ندارند.
مطابق با آخرین اعلام، ۲۸۰۰ ناشر برای حضور در نمایشگاه سی‌وسوم ثبت‌نام کرده‌اند که از این تعداد، ۱۱۰۰ ناشر، تنها در بخش مجازی و ۱۷۰۰ ناشر، در هر دو بخش نمایشگاه، حضور دارند و می‌توانند کتاب‌هایشان را در معرض فروش قرار دهند.
افزایش یارانه و جلب مشتری
نمایشگاه کتاب تهران اگرچه به‌دلیل گردهم آوردن تعداد زیادی از ناشران و عرضه طیف قابل توجهی کتاب در حوزه‌های مختلف، همواره مورد توجه بوده، اما یکی از اصلی‌ترین جذابیت‌هایش برای مخاطبان، ارائه تخفیف‌های نمایشگاه و همچنین بهره‌مندی اقشار مختلف از بن خرید کتاب است.
برگزارکنندگان نمایشگاه کتاب تهران در دوره‌های مختلف توانسته‌اند با تزریق بودجه‌های حمایتی و یارانه‌های مستقیم، هم نظر مشتریان و ناشرانی را جلب کنند.از این منظر، عده‌ای معتقدند نمایشگاه بخش زیادی از مصائب مالی ناشران را حل می‌کند اما تعداد قابل توجهی از منتقدان، این رویداد را در حکم مُسکنی زودگذر و سالانه تعبیر می‌کنند که در طول همه این سال‌ها نتوانسته موجب پیشرفت و تقویت اقتصاد صنعت نشر شود.
براساس آخرین اخبار، مشتریان نمایشگاه سی‌وسوم می‌توانند کتاب‌های مورد علاقه خود را با ۱۰ درصد تخفیف (که از بودجه فرهنگی کشور تامین می‌شود) خریداری کنند.
همچنین میزان بن خرید نیز نسبت به دوره‌های قبل افزایش یافته است. سقف خرید کتاب برای اساتید ۶۰۰ هزار تومان و برای طلاب و دانشجویان ۳۵۰ هزارتومان درنظر گرفته شده که از این مبلغ، بیش از ۴۰ درصد را ارشاد از محل بودجه تامین می‌کند.
بعد بین‌المللی نمایشگاه و میهمان ویژه شدن قطر
یکی از اصلی‌ترین کارکردهای نمایشگاه‌های بین‌المللی کتاب در اقصی‌نقاط جهان، ایجاد بستری مناسب برای تعامل و عقد قرارداد بین همتایان کشورهای مختلف است. این مساله البته نیازمند دو شاخص استمرار و برنامه‌ریزی‌های پیوسته به صورت سالانه است. اما در نبود این دو شاخص، به‌نظر می‌رسد همچنان این بخش از حد شعار و عنوان «بین‌المللی» فراتر نرفته باشد.
در شرایطی که یکی از اصلی‌ترین فرصت‌ها در بخش بین‌الملل، حضور یک کشور به‌عنوان میهمان ویژه است که امکان حضور مبسوط و گسترده فعالان نشر آن کشور را در نمایشگاه ایجاد می‌کند، میهمان ویژه سی‌وسومین نمایشگاه کتاب تهران حدوداً ۱۰ روز مانده به برگزاری، اعلام شد که طبیعتاً در این زمان محدود نمی‌توان انتظار برنامه‌ریزی‌های طرفیت و تعیین قرارهای ملاقات و… داشت.
یاسر احمدوند، معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در گفت‌وگویی با ستاد خبری نمایشگاه، انتخاب کشور قطر را تنها درحد فرصت آشنایی مدیران فرهنگی و «مردم»! توصیف کرده و گفته است: « نمایشگاه کتاب فرصت مناسبی است تا مردم ما با ظرفیت های فرهنگی قطر بیشتر آشنا شوند و دست‌اندرکاران فرهنگی قطر با حضور نمایشگاه کتاب تهران با ظرفیت های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران آشنا شوند.»
او همچنین درباره حضور ناشران خارجی در بخش مربوطه‌ی نمایشگاه، از حضور ۱۵۰ ناشر و عرضه کتاب‌هاشان خبر داده است. البته به نظر می‌رسد مقصود از «حضور» در این زمینه همچون دوره‌های قبل همان غرفه‌هایی است که توسط متصدیان ایرانی شرکت‌ها و نمایندگی‌های فروش برپا می‌شود. غرفه‌هایی که به فروش کتاب‌های نو و دست‌دوم لاتین یا عربی اختصاص می‌یابد.
فروشگاهی‌تر از فروشگاه
آن‌طور که مشخص است، درِ نمایشگاه کتاب تهران در سی‌وسومین دوره برگزاری، همچنان بر همان پاشنه سابق می‌چرخد. در شرایطی که انتظار می‌رفت ظرفیت مجازی، فرصتی باشد برای نمایشگاهی‌تر شدن، جز افزودن و تشدید کارکرد فروشگاهی، نتیجه‌ای را به همراه نداشته است.
برگزارکنندگان می‌توانستند با پذیرفتن ریسکی معقول، نمایشگاه را بدون فروش برپا کنند و عرضه کتاب را عجالتا به پلتفرم مجازی انتقال دهند.همچنین شواهد حاکی از آن است که فعالیت‌های بین‌المللی، آن‌طور که باید پررنگ و حائز اهمیت تلقی نشده است.
در مجموع، باتوجه به امکان جدید خرید مجازی از نمایشگاه امسال، به‌نظر می‌رسد تنها تفاوت نمایشگاه سی‌وسوم، فروشگاهی‌تر شدن آن نسبت به دوره‌های قبل باشد که این مساله، معادل است با دورشدن بیشتر از کارکردهای نمایشگاهی مورد انتظار.
