مارو در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
اگر تقاضای کتاب در جامعه به کانال اصلی خود هدایت می‌شد، موزعان و کتابفروشان از میزان فروش نمایشگاه سی‌وسوم بالغ بر ۹۵ میلیارد تومان سهم می‌بردند.
تیتر فرهنگی: طبق اعلام معاون امورفرهنگی وزارت ارشاد، رقم نهایی فروش سی‌وسومین نمایشگاه کتاب تهران ۲۱۱ میلیارد و ۳۵۰ میلیون و ۴۳۵ هزار و ۵۹۴ تومان بود.طبق گفته او بخش فیزیکی ۱۰۷ میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان و بخش مجازی ۱۰۳ میلیارد و ۸۹۲ میلیون تومان فروش داشته است. ارقامی که کتابفروشان سهمی از آن ندارند.
همه‌ساله برگزارکنندگان این رویداد، بستری را فراهم می‌کنند تا ناشران که وظیفه‌شان تولید کتاب است، به‌عنوان فروشنده در نمایشگاه شرکت کنند و کتاب بفروشند. این کار، مشخصا به معنای قطع کردن زنجیره‌ی نشر با نادیده گرفتن نقش و حقوق موزعان و کتابفروشان است. آن‌ها معتقدند نمایشگاه کتاب تهران (و سایر نمایشگاه‌های هم‌شکل) به کسب‌وکارشان صدمه می‌زند. زیرا تخصیص تخفیف و امکانات مختلف، مخاطبان را ترغیب می‌کند تا نیاز مطالعاتی سالیانه‌ی خود را به جای کتابفروشی، از نمایشگاه‌ها تهیه کنند.
با این حساب، خبر اعلام مبلغ فروش نمایشگاه سی‌وسوم به این معناست که بیش از ۲۱۱ میلیارد تومان کتاب، به شکل ناصحیح از چرخ نشر خارج شده و به جای اینکه در کتابفروشی‌ها خرج شود، در نمایشگاه خرج شده است.
بدون شک اگر این حجم از تقاضای خرید کتاب با تدابیر و حمایت‌های لازم به سمت کتابفروشی‌ها هدایت می‌شد، هم کمک شایانی به اقتصاد کتابفروشی‌ها و شبکه‌های توزیع می‌شد و هم ناشران به‌قاعده، از آن سهم می‌بردند.
سهم موزعان و کتابفروشان
مطابق با عرف بازار کتاب، سهم موزعان از رقم پشت جلد کتاب‌ها، حدودا ۲۰ درصد و سهم کتابفروشان، حدودا ۲۵ درصد است. با این حساب، کتابفروشان می‌توانستند از رقم اعلام شده، ۵۲ میلیارد و ۸۳۷ میلیون و ۶۰۹ هزار تومان سهم ببرند. همچنین سهم موزعان نیز از این حجم فروش، می‌توانست ۴۲ میلیارد و ۲۷۰ میلیون و ۸۷ هزار تومان باشد.
اینکه آیا در شرایط موجود، شبکه‌های توزیع کتاب و کتابفروشی‌ها، ظرفیت لازم برای فروش این حجم کتاب را دارند یا خیر، بحث دیگری است. اما هدایت خرید‌ها به کانال صحیح فروش کتاب، یعنی کتابفروشی‌ها، می‌تواند در تقویت و حتی توسعه ویترین‌های کتاب در سراسر کشور، کمک شایانی بکند.
باید در نظر داشت که همه‌ساله برای برگزاری یک دوره نمایشگاه کتاب تهران، بودجه‌های فراوانی صرف می‌شود. به‌عنوان مثال در نمایشگاه سی‌ودوم که در سال ۱۳۹۸ برپا شد، هزینه برپایی نمایشگاه معادل بود با ۱۶ میلیارد و ۷۹۳ میلیون و ۴۰۰ هزار تومان. (اینحا بخوانید) همچنین برگزارکنندگان در آن دوره، بالغ بر ۱۶ میلیارد و ۳۸۸ میلیون و ۷۶۳ هزار تومان را صرف اعطای بن خرید کتاب کردند. (اینجا بخوانید)
به عبارت دیگر، هزینه برپایی نمایشگاه قبلی بیش از ۳۳ میلیارد تومان بوده است. هنوز هزینه‌های برگزاری نمایشگاه سی‌وسوم که امسال شاهد برپایی آن بودیم، اعلام نشده. اما با درنظر گرفتن افزایش هزینه‌ها و نرخ تورم، قطعا به مراتب بیشتر از هزینه‌های دوره قبل و احتمالا تا مرز دو برابر بوده است.
هدایت فروش به کانال اصلی
به نظر می‌رسد با بودجه‌ای که در هر دوره صرف هزینه‌های برگزاری نمایشگاه می‌شود، می‌توان جریان فروش کتاب و حمایت از صنعت نشر را به مسیر درست خود بازگرداند و سهم کتابفروشان و موزعان را از بازار کتاب افزایش داد. در این‌صورت، ضمن اینکه همه حلقه‌های این صنعت، سهم عادلانه‌ای از بازار کتاب خواهند داشت، معضل محدودیت شبکه‌های توزیع و ویترین کتاب در کشور بهبود خواهد یافت.
ایجاد رونق در کسب‌وکار کتابفروشی‌ها، صرفه‌ی اقتصادی را به این حرفه بازمی‌گرداند. همچنین میل به سرمایه‌گذاری در این حوزه را افزایش می‌دهد که نتیجه‌اش افزایش تعداد کتابفروشی در سراسر کشور خواهد بود. حال آن‌که اصرار بر استمرار برگزاری نمایشگاه کتاب تهران با مختصات موجود، می‌تواند صدمات زیادی را به این صنف وارد کند.
