مارو در شبکه های اجتماعی دنبال کنید
آخرین استعلام‌ها، از رسیدن قیمت هر بند کاغذ به مرز یک میلیون‌تومان خبر دارد و با این حساب، در شرف رسیدن قیمت هر صفحه کتاب به ۵۰۰ تومان هستیم.
تیتر فرهنگی: کاغذ، اصلی‌ترین کالای مصرفی در تولید کتاب است و کماکان بیشترین سهم را در تعیین قیمت نهایی کتاب دارد. به همین تناسب، افزایش قیمت هر بند کاغذ نیز بیشترین نقش را در افزایش قیمت کتاب در بازار خواهد داشت.
کاغذ در ایران، همواره یک کالای وارداتی بوده است و کاغذ تولید داخل، در هیچ دوره‌ای نه به لحاظ کمیت و نه کیفیت، پاسخگوی نیاز مصرف‌کنندگان کاغذ نبوده. اهمیت این کالا، تا حدی است که آن را جزء کالاهای استراتژیک می‌دانند و در دولت‌های مختلف، مشمول یارانه و برنامه‌های تخصیص سهمیهای بین ناشران بوده است.
در سال‌های اخیر، تحریم‌های خارجی و افزایش نرخ ارز، تاثیرات چشمگیری در افزایش قیمت این کالای وارداتی داشته است و پیرو نوسانات اخیر در بازار ارز و کاهش ارزش ریال ایران در بازارهای جهانی، طبق آخرین استعلام‌ها کاغذ به بالاترین قیمت خود رسیده است.
در حال حاضر قیمت یک بند کاغذ ساخت اندونزی با ابعاد ۱۰۰ در ۷۰ سانتی‌متر، در بازار آزاد حدود یک میلیون تومان معامله می‌شود. این در شرایطی است که با وجود اعلام مدیران فرهنگی، هنوز پروسه‌ی تخصیص کاغذ سهمیهای بین ناشران، ازسر گرفته نشده.
حالا سوال این است که با کاغذ بندی یک میلیون تومانی، چاپ کتاب چقدر هزینه برمیدارد و نهایتاً با چه قیمتی در معرض خرید از سوی مخاطبان قرار می‌گیرد.
مطابق با اطلاعات مندرج در آمار خانه کتاب، میانگین تعداد صفحات کتاب‌های منتشر شده در سال ۱۴۰۰ بیشتر از ۲۰۰ صفحه بوده است. کتاب متداول –با متنِ تک‌رنگ و در قطع رقعی- در چاپ افست معمولاً از فرم‌های ۱۶ صفحه‌ای تشکیل می‌شود که هر فرم، روی یک شیت ۵۰ در ۷۰ سانتی‌متری چاپ می‌شود.
با این حساب، هر بند کاغذ (۵۰۰ برگ) در ابعاد اشاره شده، تقریبا برای ۶۲.۵ فرم کتاب مناسب است. حالا اگر قرار باشد کتابی با ۲۰۸ صفحه در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه‌ای منتشر شود، این کتاب به ۱۳ بند کاغذ ۱۰۰ در ۷۰ نیاز دارد که قیمت آن در حال حاضر معادل خواهد بود با ۱۳ میلیون تومان.
اگر بخواهیم هزینه‌ی لیتوگرافی (تهیه فیلم و زینک)، هزینه‌ی مقوای جلد، هزینه‌ی چاپ (مرکب و…) و هزینه‌ی صحافی را نیز به هزینه‌ی کاغذ اضافه کنیم، هزینه‌ی تولید یک کتاب ۲۰۸ صفحه‌ای در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه‌ای، تقریبا به ۲۱ میلیون تومان می‌رسد.
البته باید درنظر داشته باشیم که هنوز سهم ناشر (که معمولا ۳۰ درصد از قیمت نهایی کتاب است) و هزینه‌های پیش از چاپ، اعم از حق‌التالیف یا حق‌الترجمه (که معمولا بین ۱۰ تا ۱۲ درصد از قیمت نهایی کتاب است)، هزینه‌ی حروف‌چینی، ویراستاری، صفحه‌آرایی و طراحی جلد لحاظ نشده است. همچنین باید هزینه‌ی توزیع و فروش کتاب (سهم موزع و کتاب‌فروش که معمولا به ۴۵ درصد از قیمت نهایی پشت جلد می‌رسد) نیز در نظر بگیریم.
با احتساب هزینه‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، هزینه‌های تولید کتاب به‌غیر از سهم ناشر، دستِ کم ۸۰ میلیون تومان تمام می‌شود. اینکه ناشر به عنوان سرمایه‌گذار اصلی و کسی که ریسک ضرر و زیان تولید کتاب را به عهده گرفته، چقدر از فروش هر نسخه کتاب، سهم می‌خواهد، بین مراکز نشر، متغیر است. اما اگر یک ناشر انتظار سهم ۳۰ درصدی از فروش چنین کتابی داشته باشد، کمترین رقمی که پشت جلد هر نسخه از این کتاب درج می‌شود، ۱۰۰ هزارتومان خواهد بود.
با این حساب، به زودی باید منتظر رسیدن قیمت هر صفحه کتاب به ۴۸۰ تومان باشیم. البته این محاسبات به کتابی اختصاص دارد که در شمارگان ۱۰۰۰ نسخه‌ای و به‌شکل افست چاپ می‌شود. وگرنه، اگر مد نظر یک ناشر، چاپ کتاب در شمارگان چندصدنسخه‌ای و به شکل دیجیتال باشد، قیمت نهایی به مراتب بالاتر خواهد رفت.
طبق استعلام انجام شده، هزینه کاغذ و چاپ یک کتاب ۲۰۸ صفحه‌ای در شمارگان ۱۰۰ نسخه‌ای به شکل دیجیتال، حدودا سه میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هزینه برمیدارد که اگر بخواهیم سهم ناشر و هزینه‌های ریز و درشت دیگر را به آن اضافه کنیم، ما را به قیمت پشت جلدی بالای ۱۵۰ هزار تومان می‌رساند.
خبر گرانی کاغذ و پیش‌بینی محاسبات بالا در شرایطی رخ می‌دهد که مدیران فرهنگی کشور (اعم از وزیر ارشاد و معاون او در امور فرهنگی) از آغاز توزیع کاغذ یارانه‌‌ای در آینده نزدیک خبر داده‌اند. همچنین مطابق با اظهارات رئیس جمهوری و وزیر ارشاد، افزایش ظرفیت تولید کاغذ داخلی، از برنامه‌های دولت در سال جاری است. بنابراین، این امیدواری وجود دارد که محقق شدن وعده‌های مذکور، بتواند باعث کنترل قیمت کتاب در بازار شود.
